هجرت سرنوشت ساز زسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) از مکه معظمه به مدینه منوره حیات تازه ای به دین اسلام و مسلمانان بخشید.به دستور آن حضرت این هجرت مبدأ تاریخ اسلام گردید.
بدین ترتیب تاریخ اسلام با ماه قمری شناخته می شد، و مسلمانان پیش از آنکه در زمان عمر به تدوین تاریخ بپردازند،با آن آشنا بودند؛ گرچه تدوین آن به شکل رسمی در زمان عمر آغاز شد.در این دوره برخی از استانداران ایالت های اسلامی و بعضی از دوراندیشان مدینه منوره، لزوم انتخاب تاریخ ویژه ای برای مسلمانان(به صورت سالانه) را بارها به اطلاع خلیفه رساندند،که در پس آن عمر تصمیم گرفت برای مسلمانان تاریخ ویژه رسمی را تدوین نماید.
در آن جمع برخی،سال تولد پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم)،برخی سال بعثت آن حضرت و برخی دیگر سال رحلت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به عنوان مبدأ تاریخ اسلام پیشنهاد کردند، اما امیر مؤمنان (علیه السلام) نیز که در آن نشست حضور داشت، یشنهاد فرمود: به خاطر اهمیت هجرت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) از مکه به مدینه،آن را مبدأ تاریخ اسلام قرار دهند، عده ای از حاضران، از خلیفه وقت،پیشنهاد امام علی (علیه السلام) را اصلح دانست و همان را تأیید نمود؛ آن گاه عمر داد که از آن پس هجرت پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله و سلم) مبدأ تاریخ اسلامی قرار گیرد.
موضوع دیگر گفت و گوی مسلمانان تعیین اولین ماه سال قمری بود. در این باره نیز پیشنهاد های متعددی ارایه شد. سرانجام عمر به پیشنهاد عثمان بن عفان که معتقد بود اول محرم را، نخستین روز سال بدانند، ترتیب اثر داد و به فرمان او ماه محرم ، نخستین ماه از سال قمری گردید.(ابن عساکر ، تاریخ دمشق،ج 1،ص 37)
برخی نیز گفته اند: پیشنهاد شروع سال از ماه محرم نیز توسط امام علی (علیه السلام)مطرح گردید؛ (سیره ابن هشام،ج2،ص 279)
با این حساب هجرت پیامبر،سومین ماه از سالاول هجری قمری گردید.
16 محرم تدوین تاریخ اسلام
